İstanbul, sadece tarih kitaplarında değil; sokak aralarında, çeşme başlarında, yokuşlarda, balkonlara asılmış çiçek saksılarında yaşar. Her semtin bir geçmişi, her köşenin bir hikâyesi vardır. İşte çoğumuzun içinden geçtiği ama çoğu zaman fark etmediği 10 tarihi semt ve onların bilinmeyen yönleri:
1. Balat – Renkli Evlerin Sessiz Tanıkları
Bir zamanlar Rumlar, Ermeniler ve Yahudiler aynı sokakta yaşardı. Balat’ta hâlâ ayakta kalan sinagoglar, kiliseler ve hamamlar çokkültürlü bir geçmişin izlerini taşıyor.
Az bilinen bilgi: Burada 19. yüzyılda Yahudi doktorların kurduğu özel klinikler, dönemin en modern tedavi merkezlerindendi.
2. Fener – Patrikhane’nin Gölgesinde Asil Hikâyeler
Fener Rum Patrikhanesi ve meşhur kırmızı tuğlalı Fener Rum Erkek Lisesi burada. Osmanlı döneminde Rum aristokrasisinin kalbi sayılırdı.
Az bilinen bilgi: Semtteki bazı konakların gizli tünellerle Haliç’e açıldığı rivayet edilir.
3. Kuzguncuk – İstanbul’un Edebiyatla Bezenmiş Köyü
Mahalle kültürünün hâlâ yaşadığı, dizilere konu olan bu semt, cami, kilise ve sinagogun yanyana olduğu ender yerlerden biri.
Az bilinen bilgi: Yazar Füruzan ve sanatçı Ara Güler’in çocukluk günleri burada geçmiştir.
4. Çengelköy – Tarihî Bir Lezzetin Ana Vatanı
Çınaraltı’nda çay, fırından sıcak simit, denize karşı kahvaltı... Ama bu semt sadece manzarasıyla değil, eski Osmanlı bahçeleriyle de ünlüdür.
Az bilinen bilgi: "Çengelköy hıyarı" Osmanlı saray mutfağının vazgeçilmeziydi.
5. Samatya – Rakı-Balık ve Hatıralar
Ermeni kültürünün izlerini taşıyan bu semtte balıkçılar, taş fırınlar ve eski meyhaneler hala varlığını sürdürüyor.
Az bilinen bilgi: Samatya’daki Surp Kevork Ermeni Kilisesi, İstanbul’daki en eski Ermeni ibadethanelerindendir.
6. Galata – Kule Değil, Tüm Bir Yaşam
Galata Kulesi ile tanınsa da semt, Cenevizliler, Yahudiler ve İtalyan tüccarlarla örülmüş bir tarihe sahiptir.
Az bilinen bilgi: Galata Mevlevihanesi, İstanbul’daki ilk Mevlevihane’dir ve hâlâ faaldir.
7. Üsküdar – Sessizliğin ve Selatin Camilerin Şehri
Mimar Sinan’ın kalfalık eseri Mihrimah Sultan Camii’yle başlayan bu semtte neredeyse her sokak başında bir çeşme, türbe ya da mescit çıkar karşınıza.
Az bilinen bilgi: Selimiye Kışlası, hem Osmanlı’nın hem de Florence Nightingale’in tarihine tanıklık etti.
8. Ayvansaray – Surların Sessiz Komşusu
İstanbul’un sur dibindeki mahallelerinden biri. Azizler, tekkeler, mezarlıklar ve eski İstanbul hayatı burada hâlâ varlığını sürdürüyor.
Az bilinen bilgi: Blakhernai Sarayı'nın kalıntıları, Bizans’ın en gizemli yapılarından biri olarak burada yer alıyor.
9. Ortaköy – Cami, Kumpir ve Çok Daha Fazlası
Turistik yönü öne çıksa da, geçmişte Yahudiler, Rumlar ve Türklerin iç içe yaşadığı Ortaköy, gerçek anlamda bir kozmopolit örnektir.
Az bilinen bilgi: Ortaköy Camii’nin alt katı bir dönem deniz feneri olarak da kullanılmıştır.
10. Kadıköy – Moda – Anadolu Yakası’nın Hafif Batılı Yüzü
Tramvay sesi, sahaflar, eski sinemalar ve entelektüel bir geçmiş… Moda’daki köşkler ve Rum evleri hâlâ dönem ruhunu taşır.
Az bilinen bilgi: Moda’daki bazı köşkler, İngiliz subayları için 19. yüzyılda inşa edilmiştir.
İstanbul’un tarihi sadece saraylarda, camilerde değil; mahalle aralarındaki çay ocaklarında, bakımsız çeşmelerde, terk edilmiş konaklarda saklı. Her semt, başka bir İstanbul anlatır.
Ve bu hikâyeleri yaşatmak, gezip görmek kadar dinlemekle de mümkündür.
